เสียงสะท้อนของชุมชนสู่ความคาดหวังที่จะเปลี่ยนแปลง

ในกรุงเทพฯ ทุกชุมชนย่อมมีเสียงบอกเล่าปัญหาและเสียงคาดหวังการเปลี่ยนแปลงจากประชาชน  

ซึ่งเสียงเหล่านี้ควรถูกจดจำเพราะสะท้อนความต้องการของชุมชนที่อยากปรับปรุงและพัฒนาสิ่งที่มีอยู่รอบตัวเพื่อเพิ่มความคุ้มค่าและความเข้มแข็งให้ชีวิตมีความยั่งยืนมากยิ่งขึ้น

เช่นเดียวกันกับบางขุนเทียน บางขุนเทียนเป็นเขตใหญ่อันดับต้นๆ ของกรุงเทพฯ ที่หลายๆ คนรู้จักเพียงไม่กี่ด้าน  เรื่องตลกร้ายคือบางคนยังมีคำถามว่า “บางขุนเทียนอยู่ในกรุงเทพฯ ด้วยเหรอ”  

แต่ตลอดระยะเวลาที่ทำโครงการ TEDxBangKhunThian ตั้งแต่ปีที่ 1 ในธีม Reborn มาจนถึงปีที่ 3 ที่ใช้ธีม #BeyondNormal เราได้พบผู้คนที่มาพร้อมกับความหวังที่จะแก้ไขปัญหาต่างๆ ได้

บางขุนเทียนชุมชนของเรา

การจะเป็นชุมชนได้คือต้องมีผู้คนอาศัยอยู่ร่วมกัน คนในชุมชนบางขุนเทียนของเราต่างผ่านประสบการณ์และปัญหาร่วมกันมา 

ซึ่งส่วนหนึ่งย่อมมีเสียงสะท้อนของปัญหาที่ไม่ควรถูกละเลย และมีคนในชุมชนของเราอีกหลายกลุ่มที่ต้องการแก้ไขปัญหาเหล่านี้อย่างสร้างสรรค์อยู่ด้วย

1. รถติด

การจราจรที่ติดขัดไม่เพียงแต่ทำให้เสียเวลาเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบต่อสภาพอากาศและสุขภาพของประชาชนด้วย  

การแก้ไขปัญหานี้อาจต้องการการวางแผนจัดการการคมนาคม การส่งเสริมให้ใช้พาหนะสาธารณะให้เป็นทางเลือกที่ยั่งยืน

พร้อมกันนั้นเรายังคงต้องให้ความสำคัญต่อการพิจารณาประเด็นการพัฒนาเมืองอีกด้วย 

2. รักษ์ลิงและลิงรบกวน

บางครั้งชุมชนที่อยู่ใกล้พื้นที่ป่าสมบูรณ์อาจต้องเผชิญกับปัญหาการรบกวนจากสัตว์ป่า เช่น ลิงแสม  

การรักษาสภาพแวดล้อมและการให้ความร่วมมือในการหาทางแก้ไขปัญหาจึงเป็นสิ่งสำคัญเพื่อรักษาสมดุลระหว่างการอยู่ร่วมกับธรรมชาติและการพัฒนาได้ 

บางขุนเทียนเป็นพื้นที่กรุงเทพฯ เดียวที่มีลิงแสมอาศัยอยู่  และมี ‘กลุ่มคนรักษ์ลิง’ ที่อาสาดูแลและนำทรัพยากรส่วนตัวมารักษาเหล่าลิงแสมตามเลียบทางด่วนเพื่อให้ลิงแสมเหล่านี้อยู่เป็นเอกลักษณ์คู่เขตบางขุนเทียนต่อไป

แม้การรักษ์ลิงให้อยู่คู่บางขุนเทียนดูเป็นเรื่องที่ดีทว่าในอีกมุมหนึ่งลิงก็สามารถสร้างความเสียหายได้เช่นเดียวกัน 

ยกตัวอย่างปัญหาในบริเวณซอยบางขุนเทียน 22 เรามักพบลิงแสมเข้าไปอยู่ในบ้านของชาวบ้านเป็นประจำ  เนื่องจากลิงเหล่านี้คุ้นชินต่อพื้นที่ดังกล่าว(พวกมันอาจคิดว่าที่นี่เคยเป็นบ้านของพวกมันกระมัง) 

ข้อเสนอของชาวบ้านคือ ควรนำพื้นที่ที่ได้มาจากการบริจาคมาทำเป็นศูนย์การเรียนรู้ธรรมชาติให้ลิงแสมเหล่านี้อยู่อาศัย ซึ่งพื้นที่ดังกล่าวมีเนื้อที่กว่า 10 ไร่โดยประมาณ  

ทว่าปัจจุบันชาวบ้านยังไม่สามารถดำเนินการอะไรได้เนื่องจากการดำเนินการนี้ต้องอาศัยภาครัฐ เพราะพื้นที่ที่ได้รับบริจาคมานั้นกลายเป็นของรัฐไปเรียบร้อยแล้ว ซึ่งประเด็นยังคงเป็นที่ถกเถียงไม่มีข้อสิ้นสุด  

ส่วนเรื่องประชาชนลิงนั้นหลายภาคส่วนได้ให้ความร่วมมือส่งลิงเข้าสู่ ‘โครงการทำหมันลิง’ เพื่อลดจำนวนประชากรลิงลง

3. น้ำกัดเซาะชายฝั่ง 

บางขุนเทียนเป็นเขตเดียวที่ติดกับอ่าวไทยรูปตัวก. จึงนำมาซึ่งปัญหาการกัดเซาะชายฝั่งที่สร้างความเสียหายต่อทรัพยากรและชุมชนที่อยู่บริเวณใกล้เคียง 

การรักษาสภาพนิเวศทางน้ำและการปรับปรุงมาตรการการป้องกันเป็นสิ่งที่เหมาะสมเพื่อประโยชน์ส่วนรวมของทุกคน

ข้อเสนอของชาวบ้านคือต้อง ‘การทำกำแพงกันคลื่น’ พร้อมแหล่งเรียนรู้ ซึ่งชาวบ้านมองว่าจะแก้ปัญหาระยะยาวได้ เพราะหากมีกำแพงกันคลื่นจะทำให้ตะกอนดินเหล่านี้ไม่ไหลไปตามน้ำด้วย

อย่างไรก็ดี มีอีกมุมมองหนึ่งซึ่งบอกข้อเสียของกำแพงกันคลื่นที่มีอยู่ ทั้งกรณีศึกษาที่ระยองและที่อื่นๆ  ซึ่งอาจมีความเห็นโต้แย้งว่ากำแพงกันคลื่นจะนำมาซึ่งน้ำนิ่งและน้ำเน่าทำให้ผลผลิตด้านการประมงของชาวบ้านเกิดเป็นผลเสียระยะยาว 

เราอาจต้องช่วยกันปลูกป่าโกงกางให้มากกว่าเดิมเพื่อให้ธรรมชาติรักษาธรรมชาติอาจดีกว่าแม้ใช้เวลานานกว่าก็ตาม

4. คุ้มครองแรงงานและพัฒนาศักยภาพบุคลากร

บางขุนเทียนเป็นเขตพื้นที่ขนาดใหญ่ที่ไม่ได้มีทรัพยากรแค่ป่าชายเลนอย่างเดียวแต่ยังมีความเจริญของชุมชน ซึ่งชุมชนของเรามีแรงงานและทรัพยากรบุคคลจำนวนมากที่มาจากหลายพื้นที่ทั้งประชากรท้องถิ่นและประชากรแฝง 

แต่แรงงานเหล่านี้กลับมีคุณภาพชีวิตที่ไม่ดีเลย รวมถึงคนทำงานที่มีศักยภาพในเขตบางขุนเทียนหลายคนกลับต้องเดินทางไปทำงานที่อื่นกันหมด

ในแง่การพัฒนาศักยภาพบุคลากร เราต้องการการคุ้มครองสิทธิต่างๆ ให้มั่นคงและสร้างสภาพแวดล้อมที่ส่งเสริมให้บุคลากรสามารถพัฒนาศักยภาพตนเองได้ เช่น การปรับปรุงการศึกษาการพัฒนาทักษะอาชีพที่ช่วยเสริมสร้างความมั่นคงให้แก่ชุมชน 

พร้อมกันนั้นการพัฒนาชุมชนควรได้รับการสนับสนุนจากบุคลากรที่มีศักยภาพและมีความรู้เพื่อสร้างนวัตกรรมใหม่ในการแก้ไขปัญหาที่มีอยู่อย่างสร้างสรรค์

5. การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์

การพัฒนาการท่องเที่ยวในลักษณะที่สนับสนุนความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อมและอนุรักษ์วัฒนธรรมในชุมชนเป็นสิ่งที่มีประโยชน์ทั้งในแง่การสร้างรายได้และการรักษาความอยู่รอดของชุมชน

ข้อเสนอคือควรมีการรวมตัวเพื่อทำศูนย์ข้อมูล(Data Center)ด้านการท่องเที่ยวในบางขุนเทียนเพื่อเป็นทางเลือกการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ภายในกรุงเทพฯ  

นอกจากนี้ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวในบางขุนเทียนอีกหลายแห่งที่มีอัตลักษณ์ในตนเองแต่ยังต้องการการสนับสนุนจากภาครัฐอีกมาก ตัวอย่างเช่น ตลาดน้ำคุณกะลา ตลาดมอญ

6. การเดินทางภายในพื้นที่ไม่สะดวก

การเดินทางและระบบขนส่งมวลชนในชุมชนเป็นสิ่งสำคัญในการเข้าถึงบริการและทรัพยากรต่างๆ ในทุกพื้นที่  

ด้วยเหตุนี้การพัฒนาระบบขนส่งมวลชนให้มีประสิทธิภาพและมั่นคงจึงเป็นสิ่งที่จำเป็น 

ข้อเสนอคือเราควรทดลองให้มีรถประจำทางประเภท EV ให้บริการในท้องที่ เพราะในเขตบางขุนเทียนมีตัวเลือกรถสาธารณะไม่มากหากใครไม่มีรถส่วนตัวอย่าคาดหวังที่จะเดินทางไปไหนได้โดยสะดวกเลย  

7. การจัดการขยะ

ปัญหาการจัดการขยะเป็นอีกหนึ่งปัญหาสำคัญของชุมชน เนื่องจากขยะที่ไม่ถูกจัดการอย่างเหมาะสมอาจสร้างมลพิษต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของประชาชนได้ 

การสร้างความตระหนักต่อการลดการใช้วัสดุพลาสติกและวิธีการจัดการขยะเป็นสิ่งสำคัญ เช่นการแยกขยะ การใช้เทคโนโลยีกำจัดขยะที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุดจะช่วยลดปัญหานี้ได้ในระยะยาว 

นอกจากการส่งเสริมเรื่องการรับรู้แล้ว การมีส่วนร่วมกับชุมชนในกระบวนการจัดการขยะอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืนก็เป็นสิ่งสำคัญอีกด้วย

จาก Sharing สู่ Learning 

เราสามารถพัฒนาแผนการและนโยบายที่สนับสนุนการเปลี่ยนแปลงที่สร้างประโยชน์แก่ทุกคนในชุมชน เพื่อเสริมสร้างสิ่งที่ดีที่สุดและยั่งยืนให้กับชีวิตของเราและคนรอบข้างในอนาคตผ่านการรับฟังเสียงสะท้อนของชุมชนเหล่านี้ได้ 

TEDxBangKhunThian ขอเป็นพื้นที่แลกเปลี่ยนความคิด กระบอกเสียง และนำเสนอการเปลี่ยนแปลงเชิงสร้างสรรค์  เรามีความฝันเหมือนกับทุกคนในชุมชนแห่งนี้ว่าสักวันหนึ่งชุมชนบางขุนเทียนจะเป็นชุนชนที่ Beyond ในทุก ๆ ด้านเหนือความปกติ Normal แบบมากกว่าที่เคยเป็นมา